Ένα ζοφερό μέλλον για τη χώρα μας αναδεικνύουν δημογραφικές μελέτες του Ινστιτούτου του Βερολίνου για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη και της εταιρείας διαΝΕΟσις, που διεξήχθη από το Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Και οι δυο έρευνες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας έως το 2050 θα ακολουθεί συνεχώς φθίνουσα πορεία και το 2050 ο πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 εκατομμύρια (σύμφωνα με το πιο αισιόδοξο σενάριο) και τα 8,3 εκατομμύρια (στο πιο απαισιόδοξο). Αντιλαμβάνεται και ο πιο αδαής ότι η προοπτική αυτή θα έχει δραματικές συνέπειες στην οικονομία, το παραγωγικό δυναμικό, το ασφαλιστικό σύστημα και την κοινωνική συνοχή.
Χαρακτηριστική είναι η πρόβλεψη του Ινστιτούτου του Βερολίνου ότι, με βάση τις έως τώρα δημογραφικές τάσεις, η Ελλάδα είναι πιθανό ότι θα έχει τη χειρότερη σε όλη την Ευρώπη αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους έως το 2050. Γι αυτό και θεωρεί ότι στο μέλλον θα υπάρξουν μεγάλες δυσκολίες στη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού συτήματος και στη διατήρηση των κοινωνικών παροχών.
Σύμφωνα με την έρευνα της διαΝΕΟσις:
** Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, ο πληθυσμός της Ελλάδας μειώνεται. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι νέοι κάτοικοι που γεννιούνται στη χώρα μας ή μεταναστεύουν σε αυτή από άλλες χώρες είναι λιγότεροι από τους κατοίκους που πεθαίνουν και από αυτούς που μεταναστεύουν σε άλλες χώρες. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός της εξακολουθεί να γερνάει.
** Η ελάττωση του πληθυσμού έως το 2050 θα κυμανθεί από περίπου 800 χιλιάδες μέχρι 2,5 εκατομμύρια άτομα.
** Ο πληθυσμός της χώρας γερνάει. Η διάμεση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951, και που είναι 44 έτη σήμερα, αναμένεται να αυξηθεί κατά 5-8 έτη.
** Ο πληθυσμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (από 3 μέχρι 17 ετών) θα μειωθεί από 1,6 εκ. σήμερα σε 1,4 εκ. (αισιόδοξο σενάριο) έως 1 εκ. (απαισιόδοξο σενάριο) το 2050, αφού πρώτα όμως πρώτα προηγηθεί μια έντονη διακύμανση τις δεκαετίες που θα μεσολαβήσουν.
** Ο εν δυνάμει οικονομικά ενεργός πληθυσμός (δηλαδή όλοι οι πολίτες ηλικίας 20-69 ετών που δυνητικά θα μπορούσαν να δουλέψουν) θα μειωθεί από 7 εκ. το 2015 σε 4,8-5,5 εκ. έως το 2050. Ο πραγματικός οικονομικά ενεργός πληθυσμός θα μειωθεί από 4,7 εκ. το 2015 σε 3-3,7 εκ.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της διαΝΕΟσις, κ. Κυριάκος Πιερρακάκης, παρουσιαζοντας την έρευνα στο «Οικονομικό Φόρουμ Δελφών», κατέθεσε και ένα άλλο ανησυχητικό εύρημα:
- Το 75% των νέων (κάτω των 35 ετών), σκέφτεται να εγκαταλείψει τη χώρα, η κύρια πηγή εισοδήματός τούς είναι οι οικογένειές τους (48%) και έχουν πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Στη συζήτηση στο Φόρουμ των Δελφών, ο καθηγητής Οικονομικών, κ. Νίκος Χριστοδουλάκης παρουσίασε την έρευνά του “Η αμφισβήτηση του κοινωνικού συμβολαίου και η σύγκρουση των γενεών”. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας αυτής προκύπτει ότι οι νέοι έχουν χαμηλή πιθανότητα απασχόλησης, λαμβάνουν χαμηλούς μισθούς, απολαμβάνουν μειωμένες αποδοχές λόγω υψηλών εισφορών και αντιμετωπίζουν αβεβαιότητα για σύνταξη σε 3 δεκαετίες. Τόνισε ο κ.Χριστοδουλάκης:
“Το ισχύον σύστημα, να φροντίζει κάθε γενιά την προηγούμενη ήταν μια ορθή επιλογή αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας, λόγω της κρίσης, των χρόνιων ανισορροπιών (συρρίκνωση του πληθυσμού) από τις ενδο-γενεακές ανισότητες του ασφαλιστικού συστήματος, προβλήματα που τελικά δημιούργησαν μία δια-γενεακή κρίση. Το κοινωνικό συμβόλαιο πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί, λαμβάνοντας υπόψη της τους εξής παράγοντες: ο πληθυσμός γερνάει, δεν γεννιούνται παιδιά, οι άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τις επενδύσεις και δίνουν προτεραιότητα στην κατανάλωση. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει προσαρμογή των ελλειμμάτων με το βάρος να είναι κυρίως πάνω στην προηγούμενη γενιά, να υπάρξει συνταγματική κατοχύρωση του βαθμού ανταποδοτικότητας των συντάξεων των σημερινών νέων, αύξηση του ενεργού πληθυσμού (με κίνητρα για 3ο παιδί και υποδοχή και ένταξη οικονομικών μεταναστών) και την προικοδότηση των νέων (ίδρυση ιδιωτικού πυλώνα επικουρικής ασφάλισης, καταπίστευμα στον ΕΦΚΑ για μελλοντικά έσοδα)”.
Ο καθηγητής Οικονομικών κ. Πάνος Τσακλόγλου, εξάλλου, υπογράμμισε ότι η νέα γενιά είναι η μεγάλη χαμένη της κρίσης, διότι αντιμετωπίζει υψηλή ανεργία (60%), χαμηλούς μισθούς και υψηλό brain -drain. “Τί μπορούμε να κάνουμε; Να δώσουμε άμεση προτεραιότητα ώστε να δημιουργηθεί δεσμός μεταξύ της εκπαίδευσης και της αγοράς εργασίας, τροποποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος με έμφαση στην τεχνική εκπαίδευση και σύνδεση των επιχειρήσεων με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η Ελλάδα γερνάει γρήγορα αλλά αν θέλουμε να ανακάμψουμε θα πρέπει να επενδύσουμε στα νέα παιδιά για να είναι παραγωγικά και να εξασφαλίσουμε ότι θα μείνουν στη χώρα, στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, την έρευνα και τις υποδομές” συμπλήρωσε.