Τριαντα επτά πλέον χρόνια στο επάγγελμα του ξεναγού, μου επιτρέπουν νομίζω να μοιραστώ κάποιες –επώδυνες- σκέψεις μου. Αυτές τις μέρες ακούμε συνέχεια για "σαφάρι" εφοριακών, για καταστήματα που δεν κόβουν αποδείξεις και εξαπατούν τους τουρίστες στις τουριστικές περιοχές. Οι εφοριακοί επιμένουν, κόβονται πρόστιμα, και όλα γίνονται για να εισπράξει το κράτος τους φόρους που του αναλογούν, και βέβαια, αυτό που φοριέται πολύ τελευταίως, προστασία του τουρίστα από τους διάφορους επιτήδειους.
Τουριστική χώρα είμαστε (λέμε τώρα) ο τουρισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία (ξαναλέμε τώρα), όλοι πασχίζουμε για να προσελκύσουμε περισσότερους τουρίστες, να κάνουμε την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τη Σκιάθο, την Άνω Ραχούλα, την Πέρα Παναγιά, ελκυστικό τουριστικό προορισμό. Και εγώ, ως σωστός επαγγελματίας του τουρισμού, σκέφτομαι αν με δουλεύουν όλοι αυτοί που τα λένε αυτά, ή αν ζω σε άλλη χώρα.
Αν το υπουργείο Οικονομικών και η εφορία ενδιαφέρεται για την πάταξη της φοροδιαφυγής, μπορεί κάποιος τότε να μου εξηγήσει γιατί τόσα χρόνια, παρ' όλες τις εκκλήσεις μας προς κάθε ενδιαφερόμενο, οι στρατιές των παράνομων ξεναγών εξακολουθούν να αλωνίζουν;
Μιλάμε για 15-20 γκρουπ σε καθημερινή βάση, με ομάδες 20 ατόμων τουλάχιστον, που ξεναγούνται παράνομα από άτομα όλων των φυλών, που είδαν οτι η Ελλάδα είναι η χώρα όχι μόνο της φαιδρής πορτοκαλέας αλλά και της παράνομης πορτοκαλέας, και έτσι ρώσοι, αλβανοί, βούλγαροι, ισπανοί, αμερικάνοι, άγγλοι, ιρλανδοί, και βέβαια έλληνες «εναλλακτικών» ξεναγήσεων, δήθεν «περιηγήσεων», διαφορετικών «διαδρομών», από διαφορετικά επαγγέλματα (ή έτσι ισχυρίζονται τουλάχιστον), διοργανώνουν με το αζημίωτο πάντα ξεναγήσεις παντού και για τα πάντα.
Πολεοδόμοι ξεναγούν το θέατρο Διονύσου στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης, αλλά και το θέατρο του Θωρικού και τον αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα, επειδή «είναι σχετικό με το επάγγελμά του». Άλλος δηλώνει αρχιτέκτονας και ξεναγεί νεοκλασική Αθήνα και ρίχνει και μια ρωμαϊκή αγορά να του βρίσκεται. Ο παραδίπλα, δημοσιογράφος στο επάγγελμα, διοργανώνει με μουσείο της περιοχής της Πλάκας ξεναγήσεις μνημείων της περιοχής της Πλάκας, και τα βαφτίζει «εκπαιδευτικά προγράμματα. Όλα αυτά με το αζημίωτο φυσικά.
Περιπατητικές ξεναγήσεις, ξεναγήσεις με ποδήλατα, με τρίκυκλα, ξεναγήσεις από ταξιτζήδες που στα σάιτ που έχουν στο διαδίκτυο εμφανίζονται ως οδηγοί-ξεναγοί (νέα ειδικότητα!) και χρεώνουν και τις ξεναγικές τους υπηρεσίες. Πέρα από το γεγονός ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κατάφωρη καταστρατήγηση και αντιποίηση ενός νομοθετικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος ,-φανταστείτε κάτι αντίστοιχο σε οποιοδήποτε άλλο νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα, του δικηγόρου για παράδειγμα, του εμπόρου κλπ-. Να μπορούσε δηλαδή ο καθένας να ασκεί όποιο επάγγελμα τον βολεύει, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς άδεια. Τι θα λέγαμε τότε? οτι ζούμε σε ένα άνομο κράτος. Εδώ είμαστε λοιπόν. Ασκώ ένα επάγγελμα κατοχυρωμένο, το οποίο επίλεξα και σπούδασα, και έρχεται τώρα το κράτος και μου λέει οτι δεν μπορεί να με προστατεύσει.
Ας δούμε τις προφανείς επιπτώσεις αυτής της κατάστασης. Ο διαπιστευμένος ξεναγός για κάθε μέρα δουλειάς, πληρώνει φόρους στο κράτος. Ο παράνομος όχι, διότι δεν κόβει αποδείξεις, ούτε βεβαίως δηλώνει το –μαύρο- εισόδημά του. Συνήθως χρεώνουν από 10€ (όπως στην περίπτωση του δημοσιογράφου-ξεναγού) μέχρι 50€. Σε γκρουπ των 20 ατόμων, υπολογίστε τα έσοδα που χάνει το κράτος. Άλλοι διαφημίζονται ως free tours, δηλαδή ο πελάτης-θύμα, δίνει ό,τι έχει ευχαρίστηση στον «ξεναγό». Εδώ να αναφέρω οτι στις ευρωπαϊκές χώρες με νομοθετημένο το επάγγελμα του ξεναγού, τα τουρ αυτά έχουν κριθεί παράνομα, διότι υπάρχει ένα ολόκληρο κύκλωμα από πίσω, εκμετάλλευσης νέων, συνήθως φοιτητών, οι οποίοι πληρώνουν τον ιδιοκτήτη του brand-name για χρήση του όρου free tour, και ο οποίος απαιτεί ποσοστά από τα τουρ. Τίποτα δεν είναι free ούτε αθώο στον τουριστικό κόσμο. Ο ξεναγός έχει περάσει από μια σημαντικότατη εκπαίδευση σε ένα τεράστιο φάσμα θεμάτων, από ψυχολογία του τουρίστα μέχρι σπηλαιολογία, από τουριστική νομοθεσία μέχρι διαχείριση κρίσεων. Ο παράνομος όχι. Δεν έχει ελεγχθεί από κανέναν για τις γνώσεις του, για το επίπεδο γνώσης της ξένης γλώσσας με την οποία «ξεναγεί».
Δεν έχει ελεγχθεί καν το ποιόν αυτού του ανθρώπου, ο οποίος χωρίς καμιά εκπαίδευση, θα πάρει μια ομάδα ανθρώπων να τούς περπατήσει στη πόλη.
Να προσέχει τον κόσμο όταν διασχίζει τους δρόμους. Να τούς προστατέψει από πορτοφολάκηδες, τσαντάκηδες κλπ. ποιος μπορεί να είναι σίγουρος οτι κάποιος από αυτούς δε θα μαζέψει είκοσι τουρίστες και θα ζωστεί εκρηκτικά? Αυτό θέλει ο τουρισμός μας αυτή τη στιγμή? Και μετά θα ανακαλύψουν όλοι την πυρίτιδα και θα αρχίσουν να λένε πόσο ανοχύρωτο είναι όλο αυτό?
Ο ξεναγός ξεναγεί και εκτός και εντός των αρχαιολογικών μουσείων και χώρων, ο παράνομος δε ρισκάρει κάτι τέτοιο γιατί μπορεί να τον πιάσουν, και έτσι «ξεναγεί» εκτός, αναφέρει οτι «εκείνος θα τούς πει τα πάντα απ έξω και έτσι θα γλυτώσουν και τα χρήματα των εισόδων –και θα εξασφαλίσει και μεγαλύτερο ρεγάλο για την «εξυπηρέτηση» του αυτή».
Υπολογίστε τα έσοδα που χάνει το κράτος, αν και πρέπει να αναφέρω εδώ οτι σε πολλές περιπτώσεις (όπως στο μουσείο Ακρόπολης και στην Ακρόπολη, στους ίσως πιο σημαντικούς μας χώρους δηλαδή) οι φύλακες δηλώνουν «αναρμόδιοι» να ελέγξουν αν κάποιος που ξεναγεί είναι διαπιστευμένος ξεναγός ή όχι! Σε τι ακριβώς είναι αρμόδιοι, ακόμα προσπαθώ να ανακαλύψω, όταν δεν προστατεύεις το ίδιο το προϊόν που υποτίθεται «πουλάς». Είναι απίστευτο να έχουμε παντού αναρμόδιους –αρμόδιους, ειδικά στον νευραλγικό τομέα του τουρισμού. Και δυστυχώς αυτά τα φαινόμενα αναρμόδιας αρμοδιότητας επεκτείνονται παντού. Κανείς δεν έχει την όρεξη να δώσει –απλές- λύσεις σε χρόνια προβλήματα.
Τα ταμεία της Ακρόπολης, της Κνωσσού και άλλων μεγάλων χώρων δεν επαρκούν. Τελεία και παύλα. Όσο δεν το καταλαβαίνουν αυτό, οι ουρές θα πολλαπλασιάζονται.
Οι τουαλέτες δεν επαρκούν στους περισσότερους χώρους. Τελεία και παύλα.
Το προσωπικό καθαριότητας δεν επαρκεί. Τελεία και παύλα.
Ο αριθμός αρχαιοφυλάκων δεν επαρκεί. Και όχι μόνο δεν επαρκεί, αλλά χρειάζεται επειγόντως εκπαίδευση! Η οποία δεν μπορεί να υπάρξει με συμβασιούχους.
Χρειάζεσαι μόνιμο, σωστά εκπαιδευμένο προσωπικό, που θα φορά στολή και θα έχει διακριτικά για να καταλαβαίνει και ο έρμος ο τουρίστας ότι αυτός που τού φωνάζει υστερικά είναι «φύλακας» και όχι κάποιος που τον βάρεσε η ζέστη. Τελεία και παύλα.
Τα λέω σκληρά, και δεν έχω τίποτα εναντίον των εργαζομένων στον τουρισμό, αλλά δυστυχώς, όσα αναφέρω είναι πραγματικά περιστατικά, και αν δεν υπάρχει σωστή τουριστική εκπαίδευση και τουριστική συνείδηση από όλους τους εμπλεκόμενους στον τουρισμό, τουριστική χώρα δε θα γίνουμε ποτέ, ούτε ο τουρισμός θα γίνει ποτέ ή «βαρειά» μας βιομηχανία. Τελεία και παύλα.-
*Κρίτων Πιπέρας, Πρόεδρος Σωματείου Διπλωματούχων Ξεναγών