H Eλευσίνα αναδείχθηκε ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021, μαζί με το Νόβισαντ της Σερβίας και την Τιμιοσοάρα της Ρουμανίας, σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Πολιτισμού. Όπως είναι γνωστό, από ελληνικής πλευράς τον τίτλο διεκδίκησαν 14 πόλεις και στην τελική διαδικασία επελέγησαν η Καλαμάτα, η Ρόδος και η Ελευσίνα.
Η πρόταση της Ελευσίνας, με τίτλο «Μετάβαση στην EUphoria», δίνει βάση στην ποιοτική αναβάθμιση μέσω τεχνών και πολιτισμού εάν τεθούν στο επίκεντρο κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η “EUphoria” αποτελεί μια προσπάθεια να συνδέσουμε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας με την τέχνη και τον πολιτισμό, αντιμετωπίζοντας υπό ένα νέο πρίσμα τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας· περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές. Η “EUphoria” δεν είναι απλώς μία ιδέα: είναι τρόπος σκέψης και δράσης, νοοτροπία και λειτουργία. Γι’ αυτό τρέφεται και δυναμώνει από την ουσιαστική συμβολή των ανθρώπων, γίνεται ρεύμα και κίνημα", έγραφαν στον φάκελο της υποψηφιότητάς τους.
Άλλωστε, οι ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες αποτελούν διαχρονικά βασικό στοιχείο του χαρακτήρα της Ελευσίνας. Στην αρχαιότητα, τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν η μόνη τελετή ανοιχτή σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης, ενώ στη σύγχρονη εποχή, η πόλη διαμορφώνεται από ένα μωσαϊκό ανθρώπων από διάφορα σημεία της Ελλάδας και του κόσμου, που ήρθαν εδώ, αναζητώντας εργασία στη βιομηχανία.
Δήλωση της κυρίας Δούρου
Η Περιφερειάρχης Αττικής κυρία Ρένα Δούρου σχολίασε την επιλογή της Ελευσίνας ως εξής:
«Η επιλογή της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2021 αποτελεί, μέσα σε δύσκολους καιρούς, μια πολύ καλή είδηση. Η επιλογή της πόλης της Δήμητρας και της Περσεφόνης, της εργατούπολης, του πάλαι ποτέ ανθηρού βιομηχανικού κέντρου που σήμερα δοκιμάζεται σκληρά από την οικονομική κρίση και την υψηλή ανεργία, εκπέμπει ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Το μήνυμα του πολιτισμού ως αντίδοτο στην εσωστρέφεια και παράγοντα υπέρβασης της σημερινής κρίσης με όρους κοινωνικής συνοχής και σταθερότητας. Μήνυμα οικουμενικό που υπερβαίνει τα όρια μιας πόλης, μιας περιφέρειας και μίας χώρας. Για αυτό και η Ελευσίνα αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο μια ευρωπαϊκή επιλογή Πολιτισμού».
Ο κ. Τίμπορ Νάβρατσιτς, Επίτροπος αρμόδιος για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη νεολαία και τον αθλητισμό, δήλωσε: «Το 2021, η Ελλάδα θα φιλοξενήσει την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για τέταρτη φορά μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006. Πολλές πόλεις διαγωνίστηκαν για τον τίτλο και από τις 14 αρχικές υποψηφιότητες επικράτησαν τρεις. Για άλλη μία φορά φάνηκε πόσο δημοφιλής είναι αυτή η πρωτοβουλία της ΕΕ σε πόλεις και πολίτες. Συγχαίρω την Ελευσίνα για την επιτυχία της. Ανυπομονώ να δω την Ελευσίνα να προσφέρει, στους επισκέπτες από την Ευρώπη και απ’ όλο τον κόσμο, την ευκαιρία να γνωρίσουν την πόλη και τα πολιτιστικά αγαθά της αλλά και να εκτιμήσουν την πολιτισμική πολυμορφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τις κοινές μας αξίες — πράγμα που είναι σήμερα επιτακτικότερο από ποτέ. Όπως έχουν δείξει πολλές προηγούμενες πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, ο τίτλος μπορεί να αποφέρει σημαντικά μακροπρόθεσμα πολιτιστικά, καθώς και οικονομικά και κοινωνικά οφέλη — οφέλη που μπορεί να αποκομίσει πλέον και η Ελευσίνα».
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας
Ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, ο οποίος δημιουργήθηκε με στόχο να συμβάλει στην προσέγγιση των λαών της Ευρώπης, είναι μια κοινοτική δράση για την ανάδειξη του πλούτου της ποικιλομορφίας, των κοινών πτυχών των ευρωπαϊκών πολιτισμών και τη βελτίωση της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών.
Ο εν λόγω θεσμός καθιερώθηκε, κατόπιν πρότασης της Μελίνας Μερκούρη, από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 1985, ως διακυβερνητική πρωτοβουλία. Η κοινοτική δράση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης προσέλκυσε πολλούς επισκέπτες, γνωρίζοντας ολοένα και μεγαλύτερη επιτυχία ανάμεσα στους Ευρωπαίους πολίτες.
Η χώρα μας έχει ήδη φιλοξενήσει τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 3 φορές (Αθήνα 1985, Θεσσαλονίκη 1997 και Πάτρα 2006).
Στις ανακηρυχθείσες πόλεις από το 2010 και μετά απονέμεται βραβείο «προς τιμήν της Μελίνας Μερκούρη», ύψους 1.500.000€. Κάθε έτος δύο πόλεις από διαφορετικό κράτος μέλος της Ε.Ε., δικαιούνται να φέρουν τον τίτλο.Για τα έτη 2014-2020, οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης θα χρηματοδοτηθούν από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Ο διαγωνισμός για τη φιλοξενία του θεσμού ξεκίνησε 6 έτη νωρίτερα, ώστε οι πόλεις να διαθέτουν επαρκή χρόνο να προετοιμαστούν πριν την έναρξη του έτους εορτασμού.
Δείτε βίντεο με τους πανηγυρισμούς των κατοίκων για την ανάδειξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, πριν από λίγη ώρα...
Ιστορικό
Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία διέπει τη δράση της Ένωσης για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, θα υπάρχουν τρεις πολιτιστικές πρωτεύουσες για το 2021: μία στην Ελλάδα, μία στη Ρουμανία και μία σε υποψήφια, ή δυνάμει υποψήφια για προσχώρηση στην ΕΕ, χώρα.
Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα ορισμού της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης, η επιλογή αποτελείται από δύο γύρους: τον γύρο προεπιλογής, από τον οποίο καταρτίζεται ο κατάλογος προεπιλεγμένων υποψήφιων πόλεων, και τον γύρο τελικής επιλογής, εννέα μήνες αργότερα, από τον οποίο επιλέγεται μία πόλη για τον τίτλο. Στη συνέχεια, οι επιλεγμένες πόλεις ορίζονται επίσημα από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος.
Σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής, οι πόλεις πρέπει να καταρτίσουν πολιτιστικό πρόγραμμα που να έχει έντονη ευρωπαϊκή διάσταση, την επιδίωξη να συμμετέχουν τα ενδιαφερόμενα μέρη της πόλης, καθώς και οι διάφορες γειτονιές της, και να προσελκύσει επισκέπτες από ολόκληρη τη χώρα και την Ευρώπη. Το πρόγραμμα πρέπει να έχει μακρόπνοη επίδραση και να συμβάλλει στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της πόλης. Οι πόλεις πρέπει επίσης να αποδείξουν ότι έχουν την απαραίτητη στήριξη από τις αρμόδιες δημόσιες αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης και την ικανότητα να εκτελέσουν το έργο.
Όσον αφορά στην Ελλάδα, το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού κάλεσε τις ενδιαφερόμενες πόλεις να υποβάλουν αιτήσεις κατά τη διάρκεια του Δεκεμβρίου 2014. Δεκατέσσερις πόλεις υπέβαλαν αίτηση: Βόλος, Δελφοί, Ελευσίνα, Ιωάννινα, Καβάλα, Κέρκυρα, Λάρισα, Λέσβος (Μυτιλήνη), Μεσολόγγι, Πειραιάς, Ρόδος, Σαλαμίνα, Σάμος και Τρίπολη. Η συνεδρίαση προεπιλογής πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο 2016 και επελέγησαν τρεις πόλεις (Ελευσίνα, Καλαμάτα και Ρόδος). Τους δόθηκε προθεσμία έως τον Οκτώβριο 2016 για να ολοκληρώσουν τις αιτήσεις τους και κλήθηκαν, στη συνέχεια, στη συνεδρίαση τελική επιλογής στις 10 και 11 Νοεμβρίου, στην Αθήνα.
Οι αιτήσεις εξετάστηκαν από 12μελή επιτροπή ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων (δύο διοριζόμενοι από το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και δέκα από τα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.