Η Επιτροπή Προγραμματισμού της Περιφέρειας Κρήτης ενέκρινε την Προγραμματική Σύμβαση μεταξύ της Περιφέρειας Κρήτης και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) για την εκτέλεση του ερευνητικού προγράμματος Διερεύνηση της οικολογικής κατάστασης του κόλπου της Ελούντας και του όρμου Ατζικιάρι.
Σκοπός και περιεχόμενο του ερευνητικού προγράμματος, είναι η εκτίμηση της οικολογικής κατάστασης των παράκτιων οικοσυστημάτων του κόλπου της Ελούντας και του όρμου Ατζικιάρι, ο εντοπισμός πιθανών ανθρωπογενών πηγών υποβάθμισης τους και η πρόταση κατάλληλων διαχειριστικών αποφάσεων που θα συμβάλλουν στην ορθολογικότερη και βιώσιμη ανάπτυξη τους.
Όσον αφορά στον κόλπο της Ελούντας, που αποτελεί ένα ιδιαίτερο οικοσύστημα με αναπτυγμένη ανθρωπογενή δραστηριότητα, υπάρχει επί σειρά ετών η ανησυχία για την προστασία του. Ήδη, την περίοδο 1986-87 είχε εκπονηθεί μια περιβαλλοντική – υδροβιολογική μελέτη για την ανάγκη υλοποίησης ενός διαχειριστικού προγράμματος ανάπτυξης των υδατοκαλλιεργειών. Έκτοτε, η ανάγκη για την προστασία και την ορθή διαχείριση του κόλπου οδήγησε στην ημερίδα για την Ορθολογική διαχείριση και τα μέτρα προστασίας της παράκτιας ζώνης και του θαλάσσιου περιβάλλοντος του κόλπου της Ελούντας.
Με απαρχή τα αποτελέσματα αυτής της ημερίδας και στα πλαίσια της αρχής της πρόληψης, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λασιθίου προέβη, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), στη χρηματοδότηση για τη σύνταξη μελέτης με τίτλο Περιβαλλοντικός Έλεγχος και Λήψη Περιοριστικών Μέτρων στον Κόλπο της Ελούντας. Στα συμπεράσματα αυτής της μελέτης, είχε τονιστεί η ανάγκη λήψης περιοριστικών μέτρων της αλιείας εντός του εσωτερικού όρμου της Ελούντας, καθώς και ο έλεγχος της κίνησης των τουριστικών σκαφών με στόχο την αποφυγή της συνεχούς ανάδευσης επιφανειακών ιζημάτων.
Με δεδομένο ότι έχει παρέλθει μεγάλο χρονικό διάστημα από τη συγκεκριμένη μελέτη, θεωρήθηκε αναγκαία η επικαιροποίηση των δεδομένων της και ο έλεγχος της τρέχουσας κατάστασης του οικοσυστήματος του κόλπου της Ελούντας. Το παραπάνω θα συμβάλει στη λήψη των κατάλληλων διαχειριστικών αποφάσεων, ενώ ταυτόχρονα θα καλύψει την ανάγκη της υποχρεωτικής εφαρμογής του Σχεδίου Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής του Υδάτινου Διαμερίσματος της Κρήτης, με την εκπόνηση μιας «ειδικής αναγνωριστικής μελέτης του όρμου της Ελούντας.
Όσον αφορά τον όρμο Ατζικιάρι του Δήμου Σητείας, μετά την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων της μονάδας υδατοκαλλιέργειας που λειτουργούσε στον όρμο πάνω από είκοσι χρόνια, θεωρήθηκε απαραίτητη ηεκτίμηση της οικολογικής του κατάστασης. Η προ δεκαετίας μελέτη, Εκτίμηση της Οικολογικής Κατάστασης στον Όρμο Ατζικιάρι, κατέληξε ότι ο όρμος Ατζικιάρι εμφάνιζε την εικόνα μιας βαριά ρυπασμένης από οργανικά φορτία θαλάσσιας περιοχής, με ταυτόχρονη καταστροφή των προστατευόμενων λειμώνων ποσειδωνίας. Ήδη από τον Ιούνιο του 2017 από τον όρμο έχουν απομακρυνθεί οι αυθαίρετες εγκαταστάσεις της μονάδας υδατοκαλλιέργειας, έκτασης 76,9 στρεμμάτων και πλέον με την απομάκρυνση και των τελευταίων κλωβών ο όρμος εμφανίζεται ελεύθερος δραστηριότητας. Έτσι μπορεί να εκτιμηθεί η πορεία αποκατάστασης του οικοσυστήματος, ενώ είναι απαραίτητο να καταγραφεί η σημερινή κατάσταση του όρμου.
Τέλος, το έργο αφορά στην διενέργεια δειγματοληψιών νερού, ιζημάτων και οργανισμών, καθώς και οπτικών καταγραφών, στον κόλπο της Ελούντας και τον όρμο Ατζικιάρι, με στόχο τη διερεύνηση κρίσιμων βιοτικών και αβιοτικών συνιστωσών των ευαίσθητων αυτών παράκτιων οικοσυστημάτων και την εκτίμηση του βαθμού τυχόν υποβάθμισης τους από ανθρωπογενείς δραστηριότητες.