Ο επαναπροσδιορισμός του Κέντρου της Αθήνας και η μετεξέλιξή του σε ένα κέντρο διεθνούς και βιώσιμης μητρόπολης αποτελούν τους στόχους του αναπτυξιακού σχεδίου της πόλης. Επίκεντρο του αναπτυξιακού σχεδιασμού αποτελεί ο τουρισμός και η ανάδειξη της Αθήνας σε αυτόνομο τουριστικό προορισμό κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει ειδικά μέτρα στήριξης του τουρισμού στο κέντρο Αθήνας καθώς και στοχευμένες δράσεις με έμφαση στο θεματικό τουρισμό.
(Δείτε ολόκληρη την πλήρη πρόταση και το Πρόγραμμα Δράσης στο συνημμένο αρχείο)
Χαρακτηριστικός τίτλος του σχεδιασμού είναι «Επιστροφή στην Αθήνα», καθώς στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων βρίσκεται «η επιστροφή, καθώς και η δημιουργία ανταγωνιστικών οικονομικών δραστηριοτήτων και απασχόλησης με αξιοποίηση των τεχνολογιών που προσδιορίζουν τη σύγχρονη “έξυπνη πόλη” καθώς και η αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων της», ενώ, όπως τόνισε ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, κατά την παρουσίαση του αναπτυξιακού σχεδίου.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο, «για πρώτη φορά στην ιστορία του δήμου Αθηναίων, αλλά και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση της χώρας, σχεδιάζεται -μετά από συστηματική και σοβαρή μελέτη- ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα μαζί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Είναι ένας σχεδιασμός που εδράζεται στο θεσμικό εργαλείο που ονομάζουμε Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ)».
Πρόκειται για ένα εργαλείο που θα συντονίζει παρεμβάσεις που ήδη υλοποιούνται, με παρεμβάσεις που σχεδιάζονται και πρέπει να γίνουν στην πόλη. Θεσμοθετήθηκε μετά από εγκρίσεις της Περιφέρειας Αττικής, του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και με Κοινή Υπουργική Απόφαση 17 συναρμόδιων υπουργείων. «Οι μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις θα εντάσσονται πλέον σε μια ολιστική προσέγγιση του Κέντρου της Αθήνας», συμπλήρωσε ο κ. Καμίνης, κάνοντας επίσης λόγο για μια νέα αντίληψη στην άσκηση δημοτικής πολιτικής και εν προκειμένω, μέσα από διάλογο, να χτιστεί η Αθήνα του 2020.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο δήμαρχος δεν παρέλειψε να επισημάνει ότι «οι σοβαρές δυσκολίες και η πολιτική αβεβαιότητα δεν έχουν εκλείψει». Παρ’ όλα αυτά, «ο δήμος διεκδικεί αυξημένο ρόλο στην πολιτική διαχείριση. Οι δήμοι βγαίνουν μπροστά. Διαμορφώνουν την ατζέντα μαζί με φορείς και πολίτες. Η Αθήνα είναι σε μια τροχιά ανάκαμψης και εάν αυτό επιτευχθεί, θα συμπαρασύρει μαζί της και άλλες πόλεις».
Στόχοι και Δράσεις του Σχεδίου
Τα Σχέδια Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) έχουν προβλεφθεί από το ν. 2742/1999, αρθ.12, για την προώθηση ολοκληρωμένων στρατηγικών αστικού σχεδιασμού σε πόλεις ή τμήματά τους, καθώς και σε ευρύτερες αστικές περιοχές που παρουσιάζουν κρίσιμα και σύνθετα προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ποιότητας ζωής.
Συνολικά το ΣΟΑΠ περιλαμβάνει 70 δράσεις, που ομαδοποιούνται σε 18 άξονες και εντάσσονται στους παρακάτω 7 ειδικούς στόχους:
1. Στήριξη της οικονομικής βάσης
2. Ανάκτηση της κοινωνικής και πολιτισμικής συνοχής – επανακατοίκηση του Κέντρου
3. Αποκατάσταση των συνθηκών ασφαλείας και της νομιμότητας
4. Ανάκτηση και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου
5. Βελτίωση περιβαλλοντικών συνθηκών και πολεοδομικής λειτουργίας
6. Ενίσχυση της ταυτότητας και της εικόνας της πόλης
7. Βελτίωση μηχανισμών διακυβέρνησης, σχεδιασμού και συμμετοχής
Ως στόχους του ΣΟΑΠ ο κ. Καμίνης προσδιόρισε «την διασφάλιση της Κοινωνικής Συνοχής, την επιστροφή της κατοικίας στο κέντρο της Αθήνας, την ενίσχυση της ταυτότητας της πόλης και την αναμόρφωση της εικόνας της πόλης.
Επιχειρηματικότητα και Κοινωνική Καινοτομία
Επίκεντρο του αναπτυξιακού σχεδιασμού του δημάρχου αποτελεί ο τουρισμός και η ανάδειξη της Αθήνας σε αυτόνομο τουριστικό προορισμό. «Ο δήμος Αθηναίων υλοποιεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη συνολική αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών πόλεων που είναι φορείς διαχείρισης προορισμού», δήλωσε ο κ. Καμίνης και αναφέρθηκε αναλυτικά στις πρωτοβουλίες της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) με κορυφαίο παράδειγμα την ετήσια διοργάνωση της Travel Trade Athens.
Η προώθηση της επιχειρηματικότητας βρίσκεται στον πυρήνα του στρατηγικού σχεδιασμού με την διαμόρφωση ενός πλέγματος δράσεων στήριξης της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης μεταξύ των οποίων το Δίκτυο Επιχειρηματικότητας του δήμου Αθηναίων (diktio.co) και το πρόγραμμα «Επιχειρώ Κοινωνικά» (social.developathens.gr), με το οποίο επιχειρείται να αναδειχθεί η Αθήνα ως κέντρο κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Παρέμβαση στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας
Η πρώτη πιλοτική παρέμβαση θα γίνει στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας το οποίο περικλείεται από τις οδούς Πραξιτέλους, Λέκκα, Περικλέους-Αθηναϊδος και Αιόλου και επεκτείνεται έως την οδό Αθηνάς και στόχο θα έχει να αναβαθμίσει την αισθητική και τη λειτουργία των δημόσιων χώρων και να θέσει το πλαίσιο μιας κοινωνικά συνεπούς χρήσης και οργανωμένης διαχείρισης.
Ο δήμαρχος Αθηναίων αναφερόμενος στην σημασία της πιλοτικής εφαρμογής είπε ότι «αν αυτή φέρει χειροπιαστά αποτελέσματα ορατής αναβάθμισης και βελτίωσης, θα λειτουργήσει ως καταλύτης για άλλες, ανάλογες παρεμβάσεις σε άλλες περιοχές». Υπογράμμισε ότι θα αποδείξει «και την αποτελεσματικότητα στη συνεργασία διαφορετικών υπηρεσιών και διευθύνσεων του δήμου Αθηναίων αλλά και τη νέα αντίληψη της συμμετοχής, της συνέργιας, των διευρυμένων συνεργασιών, της παραγωγικής επαφής και του δημιουργικού διαλόγου» μεταξύ του δήμου, των εμπλεκόμενων φορέων και των πολιτών.
Σύμφωνα με τη δημοτική αρχή, η σημασία της εφαρμογής, κατά προτεραιότητα, συντονισμένων δράσεων σε μια συγκεκριμένη περιοχή του κέντρου είναι πολύ μεγάλη. Με δεδομένο ότι η δυνατότητα για παρέμβαση στο σύνολο του ιστορικού κέντρου για όλες τις δράσεις δεν είναι άμεσα δυνατή, η εφαρμογή τους σε επιλεγμένη περιοχή μπορεί να λειτουργήσει πιλοτικά, ως οδηγός αντίστοιχων παρεμβάσεων, που θα αποτελέσει το πρότυπο και θα λειτουργήσει ως καταλύτης για παρεμβάσεις και σε άλλες περιοχές.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η οργάνωση της διαχείρισης του κοινόχρηστου χώρου, με περιορισμό της εκτεταμένης αυθαιρεσίας και παραβατικότητας. Η απόφαση για τη μη ανοχή τους θα αποτελέσει τομή στην εικόνα και τη διαχείριση του δημόσιου χώρου. Όσο η αυθαιρεσία και η παραβατικότητα δεν υφίστανται σοβαρές κυρώσεις, τα οποιαδήποτε τεχνικής φύσης έργα ελάχιστα θα βελτιώνουν την κατάσταση, καθώς η οποιαδήποτε παρέμβαση σύντομα αναιρείται και καταστρέφεται εκ νέου, εντασσόμενη στην εικόνα εκτεταμένης ανομίας και εγκατάλειψης.
Εγκαταλελειμμένα Κτίρια
Ειδική αναφορά έκανε ο κ. Καμίνης στην πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με το ΥΠΕΚΑ για τα άδεια και εγκαταλελειμμένα κτίρια. «Πρόκειται για μια σημαντική – μητροπολιτικού χαρακτήρα – παρέμβαση στο κτηριακό απόθεμα, για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα με τα περίπου 1800 εγκαταλελειμμένα κτήρια του δήμου της Αθήνας» είπε και πρόσθεσε ότι «για τη χρηματοδότηση ο δήμος έχει εκπονήσει μελέτη για τη δημιουργία Ταμείου Αστικής Ανάπτυξης, με ευρωπαϊκούς πόρους και ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης». Η πιλοτική περιοχή παρέμβασης που μελετήθηκε ήταν η περιοχή της Ομόνοιας.
Διοργάνωση της πρώτης Διάσκεψης για την Αθήνα
Ο δήμαρχος Αθηναίων ανακοίνωσε την διοργάνωση ∆ιάσκεψης για τα μεγάλα θέματα της πόλης στο τέλος της Άνοιξης, η οποία φιλοδοξεί να αποτελέσει «το εφαλτήριο, ένα είδος νέου μοντέλου αποτελεσματικών συνεργατικών δράσεων για το καλό της Αθήνας». Επεσήμανε ότι «η διάσκεψη θα συμβάλει στη συμμετοχή στον πολύ γόνιμο και ενδιαφέροντα διάλογο που γίνεται σε όλον τον κόσμο, για το νέο, ενεργό, δυναμικό ρόλο που αποκτούν τα μεγάλα αστικά κέντρα στην διακυβέρνηση». Αναφερόμενος στα έργα που γίνονται αυτή την περίοδο, ο δήμαρχος Αθηναίων είπε ότι πρόκειται «για μεγάλα και φιλόδοξα έργα υποδομής, που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής κατοίκων και επισκεπτών και θα δώσουν στην πρωτεύουσα μια νέα δυναμική και πνοή».
Ενδεικτικά αναφέρθηκε στη νέα γραμμή του μετρό με 30 σταθμούς, στις παρεμβάσεις για την αναζωογόνηση και αναβάθμιση περιοχών, όπως ο Ελαιώνας ή οι Αμπελόκηποι, στις παρεμβάσεις στον άξονα της Πανεπιστημίου, στο μεγάλο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο παλιό εργοστάσιο του Φιξ και τα σπουδαία έργα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο Φαληρικό ∆έλτα, για τη στέγαση σε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Παρουσίασε αναλυτικά τις δράσεις για τον πολιτισμό που περιλαμβάνουν μεγάλες πολιτιστικές εκδηλώσεις και διοργανώσεις διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας, όπως η Documenta 14, που το 2017, θα γίνει, σε συνδιοργάνωση με τη γερμανική πόλη του Κάσελ, για πρώτη φορά και στην Αθήνα και θα βρεθεί στο επίκεντρο του διεθνούς, εικαστικού χάρτη.
Ειδική αναφορά έκανε ο κ. Καμίνης στην πρωτοβουλία των δημάρχων Αθηναίων, Ρώμης και Παρισιού για το θέμα της μετανάστευσης με στόχο όπως σημείωσε «την διαμόρφωση της πρότασης μας για τη διαμόρφωση μιας κοινής θέσης για τις μεταναστευτικές ροές, που θα εισηγηθούν στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα».
Πρόσθεσε ότι σήμερα «δεν υπάρχει μεταναστευτική πολιτική, εδώ και χρόνια βεβαίως, αλλά πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός και χωρίς ξενοφοβίες να αποφασίσουμε ότι δεν μπορεί στο κέντρο της Αθήνας να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς δουλειά πένητες, οι οποίοι μπορεί να γίνουν βορά σε παράνομα κυκλώματα».
Σε ο,τι αφορά την επανασύσταση της Δημοτικής Αστυνομίας, ο δήμαρχος Αθηναίων σημείωσε ότι «δεν μπορεί να καταργείται αναγκαστικά και να ενσωματώνεται στην ΕΛ.ΑΣ και η επανασύσταση της να γίνεται σε εθελοντική βάση».
Ολοκλήρωση έργων εντός του 2015
Ο δήμαρχος Αθηναίων παρουσίασε τα τεχνικά έργα που εκπόνησε ο δήμος Αθηναίων, μέσω ΕΣΠΑ, και ολοκληρώνονται εντός του 2015, μεταξύ των οποίων:
• Σεράφειο Κολυμβητήριο
• Δυο κέντρα Υγείας
• Δυο βιοκλιματικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί
• Βίλα Θεοτοκόπουλου
• Το 2ο Γυμνάσιο Αρρένων – Βίλα Αμαλία
• Πεζοδρόμηση της οδού Πάφου
• Δημοτική Αγορά της Κυψέλης
• Λειτουργία είκοσι βυθιζόμενων συμπιεστών απορριμμάτων
Τα βασικά χαρακτηριστικά του σχεδίου
1. Είναι αποτέλεσμα αλλά και μέσο συνεργατικής δουλειάς και προσπάθειας. Το πρώτο στρατηγικό σχέδιο στην Ελλάδα, που στηρίζεται σε νόμο του 1991, εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας, το δήμο Αθηναίων, εγκρίθηκε από το ∆ημοτικό Συμβούλιο, το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής και τέλος θεσμοθετήθηκε με την Κοινή Υπουργική Απόφαση 16 συναρμόδιων υπουργείων και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 64/Β/2015
2. Στοχεύει στον επαναπροσδιορισμό του κέντρου της Αθήνας. Η μετεξέλιξή του, δηλαδή, σε κέντρο διεθνούς και βιώσιμης μητρόπολης, μέσα από μια συστηματική, συνεχή, μακροχρόνια, συντονισμένη και ολοκληρωμένη στρατηγική παρέμβαση. Έχει ορίζοντα το 2020, ταυτίζεται με τη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020 και είναι απόρροια απαιτητικής χαρτογράφησης σύνθετων ζητημάτων.
3. Είναι το εργαλείο που δίνει την δυνατότητα στον ∆ήμο να συντονίζει παρεμβάσεις που ήδη υλοποιούνται, με παρεμβάσεις που σχεδιάζονται και πρέπει να γίνουν στην πόλη. Αυτό σημαίνει ολοκληρωμένη παρέμβαση. Τι διασφαλίζει έτσι ο ∆ήμος Αθηναίων; Ότι δεν θα υλοποιούνται στην πρωτεύουσα μεγάλες μητροπολιτικές παρεμβάσεις που ενδέχεται αργότερα να αποδειχτούν σημειακές και μονοσήμαντες. Οι μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις θα εντάσσονται πλέον σε μια ολιστική προσέγγιση για την Αθήνα. Σε αυτή την κατεύθυνση έχουν οριστεί 70 δράσεις, οι οποίες ομαδοποιούνται σε 18 άξονες και εντάσσονται στους επτά θεματικούς στόχους
Πιο συγκεκριμένα:
7 θεματικοί στόχοι
1. Στήριξη της οικονομικής βάσης
2. Ανάκτηση της κοινωνικής και πολιτισμικής συνοχής – Επανακατοίκηση του κέντρου
3. Αποκατάσταση συνθηκών ασφάλειας και νομιμότητας
4. Ανάκτηση και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου
5. Βελτίωση περιβαλλοντικών συνθηκών και πολεοδομικής λειτουργίας
6. Ενίσχυση της ταυτότητας και της εικόνας της πόλης
7. Βελτίωση μηχανισμών διακυβέρνησης, σχεδιασμού και συμμετοχής
18 άξονες
1. Ενίσχυση επιχειρηματικότητας
2. Ενίσχυση χαρακτηριστικών λειτουργιών κέντρου
3. Ενίσχυση πολιτιστικής δημιουργίας
4. Αναθέρμανση αγοράς ακινήτων
5. Ασφαλής διαβίωση
6. Θέματα μεταναστών
7. Κοινωνικές υπηρεσίες
8. Επιστροφή κατοίκων
9. Αστικό τοπίο – τοπόσημα
10. Ελεύθεροι χώροι
11. Ταυτότητα και branding
12. Καθημερινή διαχείριση
13. Κτιριακό απόθεμα
14. Πολεοδομικές δράσεις
15. Βιώσιμη κινητικότητα
16. Περιβάλλον
17. Σχεδιασμός
18. Ψηφιακή πόλη
Χρηματοδότηση
Το αναπτυξιακό πρόγραμμα του ∆ήμου Αθηναίων θα μετασχηματιστεί σε ένα πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο, έτσι ώστε να μπορέσει να αποτελέσει αντικείμενο χρηματοδότησης από το νέο ΕΣΠΑ, ως Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ). «Εξασφαλίζουμε την ολοκληρωμένη χρήση των ταμείων, δηλαδή τη δυνατότητα να υπάρξει ένα καλύτερο αναπτυξιακό αποτέλεσμα για το ίδιο ύψος κρατικών επενδύσεων», τονίζει ο δήμος.
Η Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση είναι ένα εργαλείο υλοποίησης εδαφικών στρατηγικών με ολοκληρωμένο τρόπο, που επιτρέπει σε Κράτη Μέλη να υλοποιήσουν Επιχειρησιακά προγράμματα με οριζόντιο τρόπο και να αντλήσουν χρηματοδότηση από διάφορους άξονες προτεραιοτήτων – ενός ή περισσότερων Επιχειρησιακών προγραμμάτων. Στόχος, η υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για μια συγκεκριμένη περιοχή – όπως στην περίπτωσή μας στην Αθήνα.
Ωστόσο: τα προγράμματα αυτά χρηματοδότησης μπορούν να αξιοποιηθούν αποδοτικά μόνο εάν η αντίστοιχη, γεωγραφική περιοχή, διαθέτει μια ολοκληρωμένη, διατομεακή στρατηγική που στην περίπτωση της Αθήνας θεσπίστηκε με το ΣΟΑΠ. Για την εξειδίκευση λοιπόν του ΣΟΑΠ σε μια ΟΧΕ ο δήμος Αθηναίων επιδιώκει μετά από διαβούλευση -με τα επιμελητήρια, τα πανεπιστήμια αλλά και το οικοσύστημα των νέων κοινωνικών και καινοτόμων επιχειρηματιών, των πολιτών και των ιδρυμάτων- να συμπεριληφθούν δράσεις, παρεμβάσεις και έργα που έχουν προταθεί από τους φορείς της πόλης και τις υπηρεσίες του δήμου.