Σοβαρές αναταράξεις στην αγορά των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων στην Ισπανία αναμένεται να προκαλέσει η εφαρμογή του νέου Εθνικού Μητρώου Τουριστικών και Εποχικών Μισθώσεων (Registro Nacional de Viviendas de Uso Turístico y de Temporada), που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου. Όπως δείχνουν τα στοιχεία της Mabrian, μόλις το 13% των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης που είναι διαθέσιμα μέσω Airbnb έχουν μέχρι στιγμής ολοκληρώσει τη σχετική εγγραφή και έχουν προσθέσει τον υποχρεωτικό μοναδικό αριθμό καταχώρισης (NRA) στην περιγραφή τους.
Η προθεσμία είναι ασφυκτική: από την 1η Αυγούστου, πλατφόρμες όπως η Airbnb οφείλουν να αποσύρουν από τις λίστες τους όλα τα ακίνητα που δεν συμμορφώνονται με τη νέα νομοθεσία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κινδυνεύουν με “διαγραφή” σχεδόν 9 στα 10 καταλύματα της χώρας – δηλαδή περισσότερες από 1,1 εκατομμύριο κλίνες – εν μέσω της κορύφωσης της θερινής τουριστικής περιόδου.
Πλατφόρμες υπό πίεση
Η υποχρέωση για πλήρη διασταύρωση της νομιμότητας των μισθώσεων μέσω του νέου Εθνικού Μητρώου αποτελεί απόρροια συμφωνίας του Υπουργείου Στέγασης και Αστικής Ατζέντας της Ισπανίας με την Airbnb. Η συμφωνία προβλέπει περίοδο προσαρμογής δέκα εργάσιμων ημερών από τη στιγμή που ο κάθε οικοδεσπότης ενημερωθεί, προκειμένου να προσθέσει τον NRA στην καταχώρισή του. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας, η πλατφόρμα υποχρεούται να αποσύρει οποιαδήποτε αγγελία δεν πληροί τα νέα κριτήρια.
Η νέα ρύθμιση υπερισχύει των υφιστάμενων τοπικών και περιφερειακών αδειοδοτήσεων, κάτι που σημαίνει ότι ακόμα και αν ένα ακίνητο έχει λάβει άδεια από περιφέρεια ή δήμο, δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί νόμιμα χωρίς την καταχώριση στο εθνικό μητρώο.
Περιφερειακές ανισότητες και χαμηλή συμμόρφωση
Η Mabrian πραγματοποίησε ανάλυση των καταχωρίσεων της Airbnb σε όλες τις 17 αυτόνομες κοινότητες της Ισπανίας και τις δύο αυτόνομες πόλεις (Ceuta και Melilla), συγκρίνοντας τον αριθμό των ακινήτων με τοπική άδεια με εκείνα που έχουν ήδη ενταχθεί στο εθνικό μητρώο.
Τα αποτελέσματα αποκαλύπτουν σημαντικές ανισότητες ανάμεσα στις περιφέρειες:
Παρόμοια εικόνα εμφανίζεται και σε άλλες τουριστικές περιοχές υψηλής ζήτησης, όπου παρά την ύπαρξη τοπικών αδειών, η ένταξη στο εθνικό μητρώο είναι ακόμα περιορισμένη.
Οι εξαιρέσεις που δείχνουν τον δρόμο
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι περιφέρειες όπου η συμμόρφωση με τον νέο κανονισμό εξελίσσεται πιο ομαλά. Στην περιοχή της Μαδρίτης, για παράδειγμα, παρότι μόνο το ένα τρίτο των καταχωρίσεων αναφέρουν τοπική άδεια, το 57,7% αυτών έχει ήδη εγγραφεί στο εθνικό μητρώο. Αξιοσημείωτη πρόοδος παρατηρείται και σε περιοχές όπως η Γαλικία, η Αραγονία, η Αστούριας, η Καντάβρια, η Ναβάρα και η Λα Ριόχα, όπου πάνω από το 30% των ακινήτων με τοπική άδεια έχουν ήδη προχωρήσει στην εθνική καταγραφή.
Σταδιακή συμμόρφωση, αλλά με υψηλό ρίσκο
Αν και οι οικοδεσπότες είχαν ενημερωθεί από νωρίς για την υποχρεωτικότητα της νέας καταγραφής, οι περισσότεροι ξεκίνησαν τη διαδικασία μόλις τέθηκε σε ισχύ ο νόμος, γεγονός που έχει προκαλέσει συσσώρευση αιτήσεων και καθυστερήσεις.
«Τα στοιχεία δείχνουν ότι η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά είναι σταδιακή και θα απαιτήσει χρόνο», σχολιάζει ο Carlos Cendra, Partner και Διευθυντής Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας της Mabrian. «Ωστόσο, η πιθανότητα απώλειας ενός τόσο μεγάλου μέρους του τουριστικού καταλύματος, εν μέσω της θερινής περιόδου, πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη – όχι μόνο σε επίπεδο φέρουσας ικανότητας, αλλά και όσον αφορά την εμπειρία του ταξιδιώτη και τις τοπικές οικονομίες που εξαρτώνται από τον εποχικό τουρισμό».
Μια ευκαιρία για θεσμική εξυγίανση
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το 67% των καταχωρίσεων STR στην Ισπανία περιλαμβάνουν τοπικό ή περιφερειακό αριθμό άδειας. Ωστόσο, μόνο το 20% αυτών έχουν ολοκληρώσει την εγγραφή στο εθνικό μητρώο. Με άλλα λόγια, πάνω από 1,1 εκατομμύριο κλίνες λειτουργούν επί του παρόντος εκτός του νέου κανονιστικού πλαισίου – γεγονός που συνιστά και τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη βιώσιμη και θεσμική διαχείριση του τομέα των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Ισπανία.
Το εγχείρημα, αν και δύσκολο, προσφέρει και μια ευκαιρία: να τεθούν ενιαίοι κανόνες για όλους τους εμπλεκόμενους και να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια, ισότητα στον ανταγωνισμό και έλεγχος των επιπτώσεων του τουρισμού στις τοπικές κοινωνίες.