Η Ισπανία κατακλύζεται κάθε χρόνο από διεθνείς τουρίστες. Φέτος αναμένεται νέο ρεκόρ αφίξεων με πρόβλεψη για 100 εκατ. τουρίστες. Την ίδια ώρα οι Ισπανοί τουρίστες στη χώρα τους συρρικνώνονται κάθε χρόνο, ιδιαίτερα στις παραθαλάσσιες περιοχές> Ο λόγος; η άνοδος των τιμών και η πίεση από τον μαζικό τουρισμό, που καθιστούν τις διακοπές απρόσιτες για μεγάλο μέρος του τοπικού πληθυσμού.
Τουριστικό ρεκόρ με κοινωνικό κόστος
Η άνθηση του τουρισμού συμβάλλει σημαντικά στην ισπανική οικονομία, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 13% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η αδιάκοπη άνοδος των αφίξεων δημιουργεί έντονες πιέσεις στις τοπικές κοινότητες, ειδικά στις δημοφιλείς παραθαλλάσιες περιοχές της Μεσογείου και του Ατλαντικού. Ο συνδυασμός αύξησης των τιμών σε ξενοδοχεία και λοιπά καταλύματα, μαζί με την έλλειψη προσιτής κατοικίας, εκτοπίζει τους Ισπανούς από τις παραλίες τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της inAtlas, οι 25 πιο πολυσύχναστες παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας κατέγραψαν μείωση 800.000 Ισπανών τουριστών το 2024, την ώρα που οι διεθνείς αφίξεις αυξήθηκαν κατά 1,94 εκατ. Αντίστοιχη τάση παρατηρείται και στις μεγάλες πόλεις, όπου οι εγχώριες μετακινήσεις μειώθηκαν κατά 400.000, ενώ οι επισκέπτες από το εξωτερικό αυξήθηκαν κατά σχεδόν 3 εκατομμύρια.
Ακρίβεια και περιορισμένη πρόσβαση
Η τουριστική άνθηση συνοδεύεται από εκτόξευση τιμών. Σύμφωνα με τη Mabrian, οι τιμές ξενοδοχείων αυξήθηκαν κατά 23% την τελευταία τριετία, φτάνοντας τα 136 ευρώ τη διανυκτέρευση. Οι ενοικιάσεις παραθαλάσσιων κατοικιών αυξήθηκαν κατά 20,3% από τα μέσα του 2023, ενώ πολλές κρατήσεις κλείνουν ήδη από το πρώτο τρίμηνο του έτους. Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Tecnitasa, Χοσέ Μαρία Μπασάνιες, για τους Ισπανούς είναι πλέον ιδιαίτερα δύσκολο να αντέξουν οικονομικά τις παραθαλάσσιες διακοπές. Η Tecnitasa είναι ανεξάρτητη εταιρεία εκτιμήσεων εγκεκριμένη από την Τράπεζα της Ισπανίας
Η ανισορροπία είναι σαφής: οι ξένοι τουρίστες παραμένουν σχεδόν διπλάσιες ημέρες στις παραλίες και δαπανούν πολλαπλάσια ποσά από τους ντόπιους, οι οποίοι περιορίζονται συχνά σε λίγες ημέρες και μικρότερη κατανάλωση.
Απογοήτευση και μεταστροφή των Ισπανών τουριστών
Η Ισπανία, με πληθυσμό περίπου 48 εκατομμυρίων, δέχεται σχεδόν τον διπλάσιο αριθμό τουριστών κάθε χρόνο. Όμως, ο αυξανόμενος αριθμός βραχυχρόνιων μισθώσεων περιορίζει τη διαθεσιμότητα κατοικιών, ενισχύοντας το αίσθημα αποκλεισμού των Ισπανών από τους παραδοσιακούς προορισμούς τους. Για πολλούς, η παραδοσιακή οικογενειακή απόδραση του καλοκαιριού γίνεται πλέον άπιαστο όνειρο. Αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από τουρίστες υψηλότερης αγοραστικής δύναμης, κυρίως από τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Στροφή στην ενδοχώρα με κυβερνητική υποστήριξη
Για να ανακουφίσει τις πιεσμένες παράκτιες περιοχές και να ενισχύσει τοπικές οικονομίες, η ισπανική κυβέρνηση προωθεί την ανάπτυξη της ενδοχώρας για εσωτερικό τουρισμό. Ο υπουργός Τουρισμού Τζόρντι Ερέου, παρουσίασε προσφατα καμπάνια σε πρόσφατη καμπάνια για την ανακάλυψη λιγότερο γνωστών περιοχών της χώρας από τους ντόπιους.
Η αλλαγή αυτή έχει ήδη ξεκινήσει: το 2023, 1,7 εκατ. περισσότεροι Ισπανοί προτίμησαν διακοπές στην ενδοχώρα, επιλέγοντας περιοχές όπως η Ανδαλουσία και η Καστίλλη και Λεόν, όπου το κόστος είναι χαμηλότερο και η πίεση του μαζικού τουρισμού μικρότερη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ορεινή κωμόπολη Ελ Μπόσκε, κοντά στο Κάδιθ, η οποία κατέγραψε αύξηση 22% σε Ισπανούς επισκέπτες. Οι Ισπανοί στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε Airbnb αντί για ξενοδοχεία, επιδιώκοντας πιο οικονομικές επιλογές, μακριά από κατακλυσμένους προορισμούς όπως η Καταλονία και οι Βαλεαρίδες.
Προς ένα βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης
Ο καθηγητής Χουάν Πέδρο Αθναρ της επιχειρηματικής σχολής ESADE ερμηνεύει τη στροφή αυτή ως αποτέλεσμα ενός "φαινομένου εκτόπισης" που προκαλείται από την ασθενέστερη αγοραστική δύναμη των Ισπανών έναντι των ξένων τουριστών.
- Η τουριστική ανάπτυξη ενισχύει την οικονομία, αλλά ενέχει κινδύνους κοινωνικού αποκλεισμού και δυσαρέσκειας, που μπορεί να εκφραστεί με έντονο τρόπο και όχι μόνο με τις διαδηλώσεις κατά του υπερτουρισμού.
Η πρόκληση για την Ισπανία είναι σαφής: να διατηρήσει τον ηγετικό της ρόλο στον παγκόσμιο τουρισμό, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι πολίτες της θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στους αγαπημένους τους προορισμούς και στις παραλίες που αποτελούν κομμάτι της εθνικής τους ταυτότητας.
- Η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης θα είναι το κλειδί για ένα βιώσιμο μέλλον στον ισπανικό τουρισμό.