Γιώργος Βερνίκος: Περιβάλλον και τουρισμός είναι δύο έννοιες ταυτόσημες

"Είναι υποχρέωση όλων όσων δραστηριοποιούμαστε στον τουρισμό, όχι μόνο να διαφυλάξουμε, αλλά και να  αναδείξουμε τον φυσικό πλούτο και τις ομορφιές της χώρας μας και να τις προωθήσουμε στις υψηλότερες θέσεις του παγκόσμιου τουριστικού ενδιαφέροντος", τόνισε ο γενικός γραμματέας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) κ.Γιώργος Βερνίκος, μιλώντας σήμερα στην επιστημονική ημερίδα "Αειφόρος τουρισμός και ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση", που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας JEAN MONNET και το Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Απόσπασμα από την ομιλία:

"Tο συγκριτικά μας πλεονεκτήματα θα πρέπει να τα διατηρήσουμε μακροχρόνια και όχι να τα εξαντλήσουμε μέσα από μία άναρχη και αποσπασματική προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης. Θα πρέπει να γίνει συνείδηση όλων ότι δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για τουριστική επιχειρηματικότητα, αν σε αυτή δεν εμπεριέχεται η έννοια της αειφορίας: υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωση της ποιότητας του φυσικού, οικιστικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας. Η τουριστική ανάπτυξη δεν υποθηκεύει, ούτε εξαντλεί τις μελλοντικές δυνατότητες της χώρας και δεν επιδιώκει βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη, σε βάρος του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.  

Η βιώσιμη ανάπτυξη όταν προωθείται μέσω του τουρισμού διαδραματίζει μείζονα ρόλο στην διατήρηση της πολιτιστικής και της φυσικής κληρονομιάς σε έναν ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό τομέων: από τις τέχνες έως την τοπική γαστρονομία, την τοπική αρχιτεκτονική ή τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.  

Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε έλλειψη σχεδιασμού και ευαισθησίας με αποτέλεσμα σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στον χώρο και στο περιβάλλον από: 

-την οικοδόμηση σε ευαίσθητα οικοσυστήματα (δάση, ακτές και άμεση παραλία), ενίοτε και σε περιοχές Νatura,

-τις έντονες πιέσεις σε οικοσυστήματα (παράκτια βλάστηση, ενδιαιτημάτων φώκιας ή χελώνας κ.ά.),

-την ρύπανση από τα στερεά και υγρά απόβλητα, λόγω έλλειψης ολοκληρωμένης διαχείρισης,

-την υπερεκμετάλλευση σπάνιων πόρων για ορισμένες περιοχές, όπως το νερό,

-την αλλοίωση του τοπίου, κυρίως στις παράκτιες και περιαστικές ζώνες τουριστικών προορισμών μέσα από τη διάχυση της διάσπαρτης δόμησης και την εγκατάλειψη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων,

-το σημαντικό ποσοστό των χωρίς άδεια, ή με υπέρβαση άδειας, κατασκευών,

-την δημιουργία άτυπων οικισμών εκτός σχεδίου, και χωρίς οργάνωση, με ότι αυτό συνεπάγεται για την διαχείριση των αποβλήτων και για την εκ των υστέρων ορθολογική πολεοδόμηση,

-την αλλοίωση της μορφής και του χαρακτήρα των παλαιότερων οικισμών, είτε λόγω κατεδάφισης παραδοσιακών κτιρίων, είτε αλλοίωσης της μορφής τους.

Οι προτεραιότητες στην ΕΕ

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», τέσσερεις είναι οι προτεραιότητες που έχουν ως στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της ικανότητας αειφόρου ανάπτυξης του ευρωπαϊκού τουρισμού: Πρώτον, η ενθάρρυνση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού τομέα μέσω της καινοτομίας, της βελτίωσης των επαγγελματικών δεξιοτήτων, της μείωσης της εποχικότητας της ζήτησης και της διαφοροποίησης των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών. Δεύτερον, η προώθηση της ανάπτυξης βιώσιμου, υπεύθυνου και ποιοτικού τουρισμού, κυρίως μέσω της ανάπτυξης συστήματος δεικτών για τη βιώσιμη διαχείριση των προορισμών, διοργάνωσης εκστρατειών ευαισθητοποίησης για τους ευρωπαίους τουρίστες σχετικά με τους προορισμούς, ανάπτυξης ευρωπαϊκού σήματος τουρισμού ποιότητας, στρατηγικής για βιώσιμο παράκτιο και θαλάσσιο τουρισμό και ενίσχυσης της συνεργασίας της ΕΕ με αναδυόμενες χώρες και με τις χώρες της Μεσογείου. Τρίτον, η εδραίωση της εικόνας και της προβολής της Ευρώπης ως ένα σύνολο βιώσιμων και ποιοτικών τουριστικών προορισμών με την δημιουργία ενός «σήματος της Ευρώπης», με την προώθηση της Ευρώπης ως βιώσιμου τουριστικού προορισμού υψηλής ποιότητας μέσω της δικτυακής πύλης «visiteurope.com» και με την ενίσχυση της συμμετοχής της ΕΕ σε διεθνή φόρουμ. Τέταρτον, η μεγιστοποίηση του δυναμικού των πολιτικών και των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ για την ανάπτυξη του τουρισμού.

Περιβάλλον και τουρισμός έννοιες ταυτόσημες

Στην Ελλάδα θα πρέπει όλοι μας να συμφωνήσουμε ότι περιβάλλον και τουρισμός είναι δύο έννοιες ταυτόσημες, αν θέλουμε να εξακολουθούμε να μιλάμε για τουριστική ανταγωνιστικότητα. Σήμερα, ένα σημαντικό μέρος του τουριστικού τομέα καταβάλλει προσπάθειες για την προστασία του περιβάλλοντος, μέσα από την υιοθέτηση μεθόδων και τεχνικών για την επεξεργασία των αποβλήτων, τη χρήση ήπιων μορφών ενέργειας και την περιβαλλοντική διαχείριση των μονάδων. Όμως θα πρέπει να τονισθεί πως αυτή η προσπάθεια αρκετές φορές προσκρούει  στην ανυπαρξία των αναγκαίων υποδομών για την ολοκλήρωση της π.χ. δεν υπάρχουν οργανωμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων με αποτέλεσμα η προσπάθεια να ακυρώνεται στην πράξη. από δράσεις αποσπασματικές και ασύνδετες

Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές τόσο στην τουριστική πολιτική και νομοθεσία (ν. 4002/2011 «Ρυθμίσεις για την ανάπτυξη και τη δημοσιονομική εξυγίανση − Θέματα αρμοδιότητας Υπουργείων Οικονομικών, Πολιτισμού και Τουρισμού και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης» και ν. 4179/2013 «Προϋποθέσεις για την χορήγηση ειδικού σήματος μη κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων»), όσο και στην εν γένει περιβαλλοντική νομοθεσία (Ν.3937/2011 «Διατήρηση της Βιοποικιλότητας», Ν. 3827/2010 «Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου»). Εγκρίθηκε επίσης και το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισμό. Οι νομοθετικές αυτές παρεμβάσεις φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά το πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης της προηγούμενης περιόδου και να το προσανατολίζουν στις κατευθύνσεις της αειφορίας. 

Στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης

Σίγουρα, τα ζητήματα τα οποία απομένουν να ρυθμισθούν είναι πάρα πολλά. Πάνω από όλα όμως, και καθώς το μέλλον της Ελλάδας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τον τουρισμό, χρειάζεται μια στρατηγική τουριστικής ανάπτυξης με σταθερό προσανατολισμό και συγκεκριμένους στόχους. Σίγουρα χρειάζεται έμφαση στις μεταφορικές υποδομές (αεροδρόμια και λιμάνια) αλλά και στις υποδομές διαχείρισης αποβλήτων. Χρειάζεται επίσης περαιτέρω βελτίωση του ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου, ώστε να διευκολύνονται οι νέες επενδύσεις  τόσο του δημόσιου τομέα όσο και η θεσμική στήριξη και προστασία των ιδιωτικών. Είναι απαραίτητες τουριστικές επενδύσεις σε ποιοτικές μονάδες τόσο μικρές και εναλλακτικές όσο και ολοκληρωμένες και επώνυμες. Χρειάζεται τέλος, όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις να υιοθετήσουν εργαλεία περιβαλλοντικής διαχείρισης που πολλές φορές απαιτούν συλλογικότητα γιατί οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες και ενέργειες αρκετών τουριστικών επιχειρηματιών δεν μπορούν εύκολα να αποδώσουν, αν δεν υπάρχει συντονισμός σε ευρύτερο επίπεδο με συλλογικούς επιχειρηματικούς φορείς και συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση. Απαραίτητη φυσικά προϋπόθεση είναι η δημοσιονομική σταθεροποίηση της χώρας μας, ρευστότητα με ανταγωνιστικά επιτόκια ,προσαρμογή της γραφειοκρατίας στη σημερινή διεθνώς ανταγωνιστική πραγματικότητα και ένα δημόσιο που να έχει αποτελεσματικότητα, συνέπεια και να τηρεί τις υποχρεώσεις του. 

Η μετάβασή σ’ έναν πιο ποιοτικό, διαφοροποιημένο και πολυθεματικό τουρισμό, που ν’ απευθύνεται σε ένα κοινό με υψηλότερες απαιτήσεις, να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον, με παράλληλη αξιοποίηση των τουριστικών πόρων, αποτελεί και τον βασικό στόχο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων. Και θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε για να πετύχουμε την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την αύξηση της μέσης δαπάνης ανά επισκέπτη, την ενίσχυση των λιγότερο αναπτυγμένων τουριστικών περιοχών, που έχουν σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης και την διατήρηση και αναβάθμιση του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος. Είναι υποχρέωση όλων όσων δραστηριοποιούμαστε στον τουρισμό, όχι μόνο να διαφυλάξουμε, αλλά και να  αναδείξουμε τον φυσικό πλούτο και τις ομορφιές της χώρας μας και να τις προωθήσουμε στις υψηλότερες θέσεις του παγκόσμιου τουριστικού ενδιαφέροντος.